Jim van Os snijdt in zijn marathoninterview ook het onderwerp ‘Open science’ aan. Hij wijst op het gevaar dat veel wetenschappelijk onderzoek erop is gericht bestaande paradigma’s te bevestigen. In plaats daarvan zou dergelijk onderzoek bestaande kaders juist voortdurend ter discussie moeten stellen. Het belang van onafhankelijk onderzoek verricht in academische vrijheid kan niet genoeg benadrukt worden! Follow the money heeft niet voor niets een dossier ‘Wetenschap op bestelling’. En onlangs beklaagde de hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin zich over het gebrek aan onafhankelijk onderzoek.
Het uitdagen van bestaande paradigma’s is altijd hachelijk en diegene die dat doet loopt kans met pek en veren uit het dorp weggestuurd te worden. Lang is vroeger gedacht dat geslachtsziekten door de lucht Follow the money: Wetenschap op bestelling Remy Roest - Open Brief aan Ewout Kattouw • 8 oktober 2024 • 4 werden overgebracht. Een van de argumenten daarvoor was dat pausen er ook aan leden. En als je dan dat paradigma ter discussie wil stellen en je kunt kiezen tussen een zak gouden dukaten als zwijggeld of de brandstapel, dan zou voor mij de keuze helder zijn. Maar anno 2024 moet onafhankelijk onderzoek/open science toch gekoesterd worden! Dus voldoende eerste geldstromen! Anders gebeuren grote ongelukken.
Een uitstapje naar een andere sector. Een schrijnend voorbeeld van de ellende die kan ontstaan als er onvoldoende ruimte is voor onafhankelijk onderzoek, is te zien in ‘Groningen’. Lees bijvoorbeeld ‘Was de TU Delft nalatig bij onderzoek gasbevingen?’ Of luister naar het korte fragment uit de mooie documentaire ‘De aarde beeft’. Dat stukje spreekt in enkele minuten boekdelen. En wat te zeggen over het rapport van de parlementaire enquêtecommissie Aardgaswinning Groningen ‘Groningers boven gas - Boek 2’? Op blz. 206 t/m 210 lezen we dat de BOA-commissie niet wenste te spreken met het onafhankelijk geologenplatform. Volgens de BOA was dit een platform met wilde aardbevingstheorieën.... Sindsdien ging iedereen, enkele kritische onderzoekers daargelaten, uit van het paradigma dat de aardbevingen in magnitude beperkt zouden blijven. Een zware aardbeving bij Huizinge in 2012 bracht het langgekoesterde paradigma eindelijk aan het wankelen. Boek 1 lezend kwam ik bij herhaling opmerkingen tegen in de trant van ‘een tekort aan onafhankelijk onderzoek’, ‘tunnelvisie’, ‘gesloten bolwerken die niet openstonden voor kritische geluiden’, e.d.
Het spinnenweb van Nicholas Freudenberg is zó in te vullen met namen van functionarissen en instanties. Te wijten aan kwaadwillendheid? Wellicht van een aantal gewetenloze lieden. Maar ik vermoed dat collectieve cognitieve dissonantie ervoor zorgde dat het ‘sprookje’ niet werd verstoord. Ik vind het een gemiste kans dat dit thema niet expliciet is benoemd bij de conclusies en aanbevelingen van de parlementaire enquêtecommissie. (Een helder artikel waarin paradigma en cognitieve dissonantie aan de orde komen is te vinden op de website van Stichting Pill). Maar is het in de psychiatrie zoveel beter? Hoelang zetten kritische wetenschappers, individuele ervaringsdeskundigen en complete cliëntbewegingen al niet grote vraagtekens bij de paradigma’s in de psychiatrie? (Whitaker, Dehue, Frances, Hari, Kattouw, e.a.).
Dick Bijl (Zie: Trouw: ‘Psycho-pillen doen meer kwaad dan goed’ en zijn boeken Het pillenprobleem en Antidepressiva en depressie) noemt antidepressiva dure fopspenen. De Deense hoogleraar Peter Götzsche noemt de psychiatrie pseudowetenschap en pleit voor opheffing van het specialisme. En ‘De Nieuwe GGZ’ stelt bij monde van Jim van Os en Philippe Delespaul ook al heel wat jaren heilige huisjes ter discussie.
