(1/12) ZINGEVING

Herstel en positieve gezondheid. In veel beleidsstukken worden deze concepten als richtinggevend omarmd. In de (langdurige) GGZ met lichte voorkeur voor herstel, in het sociaal domein prevaleert positieve gezondheid. Jim van Os stelt in het marathoninterview dat beide concepten sterk overlappen. Mijns inziens moeten enkele andere concepten, naast genoemde twee, als even inspirerend beschouwd worden: WELBEVINDEN, FLOREREN, MENTALE GEZONDHEID, DISCOVERY (bijvoorbeeld voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking). In 2017 verscheen druk 1 van een boek dat de overlappingen, raakvlakken en onderzoeksvragen van Wellbeing, Recovery en Mental Health beschrijft. Zelf zie ik ook erg veel overlap. Herstel lijkt, mede gezien de definitie van Anthony (1993), met name aan de orde bij burgers die een ernstig ontwrichtend life event hebben meegemaakt en na rouw vervolgens met vallen en opstaan opkrabbelen en allengs weer een betekenisvol leven weten te vinden.

In eerder genoemd Handboek Positieve Psychologie wijdt Jan Auke Walburg daar een heel hoofdstuk aan. Hij stelt onder meer: ”Positieve gezondheid bouwt in Nederland voort op twee ontwikkelingen die elkaar kunnen versterken: de positieve psychologie EN het gezondheidsmodel van Huber en collega’s. Daarbij levert de positieve psychologie een belangrijke bijdrage aan de wetenschappelijke onderbouwing.”

Ik ben van mening dat de enorme voortgang op het gebied van de positieve psychologie een grote bijdrage kan leveren aan het bereiken van flourishing, welbevinden, mentale gezondheid, herstel, discovery, kwaliteit van leven, e.d. De positieve gezondheid levert met het spinnenweb ontegenzeggelijk een prachtige kapstok om ‘het andere gesprek’ te starten. Het grote, landelijk brede enthousiasme voor het spinnenweb mag echter niet leiden tot het ondersneeuwen van aandacht voor interventies die in de herstel- en rehabilitatiebeweging, de recoverycolleges, het sociaal domein, de GGZ, de positieve psychologie e.d. al jaren ontwikkeld zijn en nog steeds ontwikkeld worden.

Jim van Os wijst op de periodieke stelselwijzigingen van de GGZ in veel landen. Hij signaleert daarbij dat Remy Roest - Open Brief aan Ewout Kattouw • 8 oktober 2024 • 3 kostenbeheersing vaak het doel is. Maar als wij stellen dat zingeving/een betekenisvol leven en welbevinden een duidelijk positief effect hebben op mentale EN somatische gezondheid, dan moeten DIE burgeruitkomstdoelen toch consequent in alle beleidsdocumenten terug te vinden zijn? Is dat ook zo? Kijk even mee.

Het IZA: kortere wachtlijsten, betaalbaarheid, toegankelijkheid zijn de hoofddoelen (dus systeemdoelen). Maar wat wil de burger bereiken? Burgeroutcome doelen: betekenisvol leven, welbevinden, mentale en somatische gezondheid. (Positieve gezondheid en positieve psychologie zijn geen burgeroutcomedoelen, maar hebben beide wel een betekenisvol leven hoog in het vaandel staan).

GGZ UIT DE KNEL (rapport Trimbos-instituut): dit is een systeemdoel. Dat is onlogisch, want het is juist de BURGER die uit de knel moet komen. Liever positief geformuleerd als ‘de burger moet de kans krijgen een betekenisvol leven te leiden en mede daardoor mentaal en somatisch gezond te worden/blijven’. En misschien moet de GGZ als zodanig wel opgedoekt worden!

RAPPORT MENTALE GEZONDHEIDSNETWERKEN De doelstelling van de ANWsamenwerking die in dit rapport geformuleerd wordt, verdient wat mij betreft de systeemdoelentrofee! De ANW-diensten dienen daarentegen bij uitstek bij te dragen aan de uiteindelijk gewenste outcome (een zinvol leven). Inspirerend in dit kader is hoofdstuk 12 van Korevaar en Van Wel: van crisis naar participatie, uit het boek Werken aan maatschappelijke participatie.

In mijn Open Brief/AfscheidscollAge benoemde ik enkele valkuilen bij het ontwikkelen van GGZ-systemen, hierbij verwijzend naar Anthony. (blz12) Ook Geraldien van Dijk, verpleegwetenschapper, ervaringsdeskundige en IRB-expert, stipte het thema ‘systeemdoel’ aan in haar bijdrage aan dit document. (blz17)