(7-12) VERANDERINGEN VAN DE EERSTE, TWEEDE EN DERDE ORDE?

(7-12) VERANDERINGEN VAN DE EERSTE, TWEEDE EN DERDE ORDE?

Mede omdat ik nu echt met pensioen ben heb ik wellicht een verkeerd beeld. Ik kijk tussen de geraniums door naar buiten. Mijn indruk is echter dat fundamentele discussies wat ontweken worden. Ik zie, behalve GEM, vooral innovaties van bestaande systemen en disciplines. Afgelopen decennia werd de psychiatrie als echt medisch specialisme neergezet met daaraan gekoppelde dominantie van de psychiater. Nu claimt de psychiatrie verbinder van zorgvormen te zijn onder de naam netwerkpsychiatrie. Met arbeid als medicijn! Ik vind het wat merkwaardig. En dan de zonder meer sympathiek klinkende bewegingen als ART en Radicale vernieuwing langdurige GGZ. Decennialang is de GGZ geteisterd door contraproductieve tweedelingen als cure en care, korte en langdurige zorg. De curesector had een hoge status. De caresector werd vaak gezien als Follow the money: Wetenschap op bestelling Remy Roest - Open Brief aan Ewout Kattouw • 8 oktober 2024 • 5 sector voor tweederangspatiënten, derderangspersoneel en vierderangsgebouwen. Een echte ‘behandelaar’ wilde daar niet mee geassocieerd worden.

Maar waarom zijn ART en Radicale vernieuwing langdurige GGZ ook nu nog noodzakelijk? Waarom staan burgers die binnen de setting van lang verblijf wonen, niet continu op het RACT-bord van een transmuraal werkend RACT-team met de werkwijze van een rehabilitatiecaremanagementteam zoals ik dat lang geleden in Florida bezocht? Blijven wij met ART en Radicale vernieuwing langdurige GGZ juist niet het oude cure-/caredenken bekrachtigen? Dit soort waarnemingen brachten Anthony en Farkas in de jaren 80 van de vorige eeuw tot het ontwikkelen van hun Psychiatric Rehabilitation Approach. Als pensionado heb ik heel makkelijk praten, dat besef ik al te goed. Tegelijkertijd kan het ook een voordeel zijn dat ik van afstand naar deze materie kan kijken (waarbij ik wel moet zeggen dat ik R92-docent ben). Mijns inziens zou eerst al het bestaande weggedacht moeten worden (voorzieningen, disciplines, opleidingen, etc.) en zou daarna beschreven moeten worden wat nodig is om burgers een betekenisvol leven te laten leiden met welbevinden en in mentale en somatische gezondheid. Geluk. Met zingeving. Met levensdoelen die passen bij eigen intrinsieke waarden en die niet gebaseerd zijn op junkwaarden die ingepeperd worden door een consumptief-industrieel complex dat daarom ontmanteld dient te worden (Freudenberg). Als DAT tenminste de keuze van de richtinggevende visie is. De hoofdconclusie van ‘Groningers boven gas’ is: ‘Belangen Groningers structureel genegeerd bij gaswinning’. In de toelichting staat onder andere: ‘Echte keuzes zijn te lang niet gemaakt’. Kunnen wij hiervan leren of volgt over tien jaar een parlementaire enquête naar een overdosis medicalisering van psychosociale problemen in de GGZ?

Meer artikelen

(1/12) ZINGEVING

ZINGEVING MEANING IN LIFE IS A FUNDAMENTAL PROTECTIVE FACTOR. IN THE CONTEXT OF PSYCHOPATHOLOGIE. Boekenkasten vol zijn er over zingeving geschreven. Vorig jaar verscheen een zorgstandaard over zingeving in de psychische hulpverlening. Gerben Westerhof schreef een hoofdstuk over zingeving in het Handboek Positieve Psychologie. (Dit boek is mijns inziens een absolute aanrader!) Viktor Frankl schreef: “Wie een reden heeft gevonden om voor te leven kan bijna alles aan.” In één adem noem ik naast het werk van Viktor Frankl het aangrijpende boek van Edith Eger ‘De Keuze’ als inspiratiebron bij het denken over zingeving. Om evenwel het werken met het begrip zingeving in de dagelijkse praktijk handen en voeten te geven pleit ik voor het systematisch gebruiken van de vragenlijst ‘Zinvol leven’. In The Meaning in Life Questionnaire (MLQ) vindt u een toelichting waarom ik juist voor deze vragenlijst pleit. Mijns inziens past het regelmatig invullen van de vragenlijst ‘Zinvol leven‘ bij de patiënt/cliënt/burger goed bij het voornemen om passende, waardegedreven zorg te leveren, individueel en op populatieniveau.

(3/12) POSITIEVE GEZONDHEID EN POSITIEVE PSYCHOLOGIE: DE RELATIE TUSSEN BEIDE

In eerder genoemd Handboek Positieve Psychologie wijdt Jan Auke Walburg daar een heel hoofdstuk aan. Hij stelt onder meer: ”Positieve gezondheid bouwt in Nederland voort op twee ontwikkelingen die elkaar kunnen versterken: de positieve psychologie EN het gezondheidsmodel van Huber en collega’s. Daarbij levert de positieve psychologie een belangrijke bijdrage aan de wetenschappelijke onderbouwing.”

Ik ben van mening dat de enorme voortgang op het gebied van de positieve psychologie een grote bijdrage kan leveren aan het bereiken van flourishing, welbevinden, mentale gezondheid, herstel, discovery, kwaliteit van leven, e.d. De positieve gezondheid levert met het spinnenweb ontegenzeggelijk een prachtige kapstok om ‘het andere gesprek’ te starten. Het grote, landelijk brede enthousiasme voor het spinnenweb mag echter niet leiden tot het ondersneeuwen van aandacht voor interventies die in de herstel- en rehabilitatiebeweging, de recoverycolleges, het sociaal domein, de GGZ, de positieve psychologie e.d. al jaren ontwikkeld zijn en nog steeds ontwikkeld worden.

(4-12) PUBLIC HEALTH

In zijn marathoninterview benoemt Jim van Os het grote belang van publieke gezondheidszorg. Hierbij verwijst hij met name naar IJsland. Jim benoemt ook het grote belang van aandacht voor trauma. In dit kader is het relevant te wijzen op de webinarserie met prof. dr. Bessel van der Kolk. Programma’s gericht op vermindering van vroegkinderlijk trauma/adverse childhood experience moeten een belangrijke bijdrage leveren om later veel mentale en somatische problemen te voorkomen. (ACE wordt wel de oorzaak der oorzaken genoemd). Zowel in Nederland als in Europa is er toenemende aandacht voor publieke gezondheidszorg. Healh in and for all policies! Eenzaamheid is een groot probleem: zie ook dit zeer recente artikel in World Psychiatry. Enkele boeken vind ik erg relevant in deze.

1) GELUK: The new worldbook of happiness. Leo Bormans vroeg honderd toponderzoekers uit de positieve psychologie uit vijftig landen en vertegenwoordigers van vijf wereldgodsdiensten om bondig te formuleren hoe mensen tot een gelukkig leven kunnen komen. Veel kennis uit de positieve psychologie gebundeld!

2) Verbinding verbroken. De Britse ervaringsdeskundig journalist Johann Hari bezocht landen, steden, projecten, wetenschappers en vooral doorsneeburgers over de hele wereld. Hij brengt in kaart wat volgens hem de werkelijke oorzaken zijn van angst en depressie. Hij interviewde biologen, psychiaters en sociaal psychologen zoals Tim Kasser die decennialang onderzoek deed naar intrinsieke en extrinsieke (junk)waarden van mensen. Het blijkt dat veel mensen vrij snel afgeleid worden van hun eigen intrinsieke waarden en door bombardementen van reclames een leven gaan leiden dat bepaald wordt door ‘junkwaarden’, wat geen geluk maar juist meer angst en depressie veroorzaakt. Een passend bruggetje naar het volgende boek:

3) Legaal maar Fataal. Nicholas Freudenberg, hoogleraar Public Health in New York, beschrijft in Legaal maar Fataal (uitgeverij Lemniscaat) hoe wereldwijd grote industrieën onze gezondheid bedreigen. Hij stelt dat overheden wereldwijd niet in staat zijn de burgers hiertegen afdoende te beschermen. Overheidsmaatregelen worden ontkracht, omzeild of tegengehouden. Op blz. 25 staat een plaatje van het consumptief-industrieel complex. Niet iets om vrolijk van te worden! Tegenover dit soort krachten kunnen geen tien GALA‘s een deuk in een pakje boter slaan! Maar Freudenberg heeft wel hoop dat het tij kan keren. Hij beschrijft in deel twee richtlijnen voor oplossingen. Overheid, krachtige en kritische consumentbewegingen en onafhankelijk onderzoeksjournalisten kunnen samen het verschil maken.